چند کلمه ترکی در باره پول و مالیه
پول: آقچاAqça
سکه: یارماقYarmaq
اسکناس: چاوÇav
مالی: آقچالAqçal
مالیه: آقچالی ایشلرAqçalı İşlər
خزانه: آغیAğı
خزانه داری: آغیچیAğıçı
واحدهای پول تورکی (به ترتیب نزولی): تومه نTümən ، سومSom ، تنگهTəngə ، تییینTiyin ، باسیقBasıq ، بنه کBənək
حواله، برات: بیچه کBiçək
ضرابخانه: باسیق ائویBasıqevi
کارت اعتباری: قامدوQamdu
سند: بلگهBəlgə
امضا: ایزباسİzbas
مهر: دامقاDamqa
فرمان دولتی: یارلیقYarlıq
توشیح رسمی: توغراTuğra (در گذشته امضاء-نشان سلاطین ترک که به اسناد رسمیت می بخشید)
رسمی: توغرالیTuğralı (سند رسمی= توغرالی بلگهTuğralı Bəlgə
نگاهی به جایگاه ملت آذربایجان ایران
مسئله ی ملیت مسئله ای است که برای مطالعه آن باید به غرب و اروپا مراجعه کنیم و ریشه های این نوع تفکر را در آنجا جستجو کنیم. می دانیم که ناسیونالسم اتحادگرای تورک (تورکچولوک) از غرب در بین تورکان غربی (باتی تورکلری) ریشه دواند و بعد از طی مراحلی به صورت هایی در ادبیات و رفته رفته در سیاست نیز نمو پیدا کرد. باید اضافه کنیم که تمام حرکت ها و جنبش ها و انقلاب ها از دید کارشناسان سیاسی یک نوع عکس العمل در مقابل سیاست های غیر دموکراتیک و نا کارآمد دول حاکم بر آن ملت هاست. برای مثال انقلاب کبیر فرانسه در مقابل دیکتاتوری امپراطوری وقت و حرکتهای ضد امپریالیستی در آمریکای جنوبی در مقابل دیکتاتوریهای نظامی حاکم به وجود آمده بودند. شمردن انقلاب های دنیا که هر کدام عکس العمل ملت ها در برابر سیاست های حاکمان به وقوع پیوسته است کار چندان مشکلی نخواهد بود.همانطور که ذکر شد تفکرو جنبش ملی گرایی نیز از غرب شروع شد و زمانی که امپراطور فرانسه ناپلئون تمام اروپا را در تصرف خود داشت و سیاست یکدست کردن و فرانسه ی بزرگ و تمامیت در آن امپراطوری از طرف حاکمان بر مردم سراسر اروپا اعمال می شد سایر ملت های اروپایی از جمله آلمان ها و ایتالیا یی ها و اسلوونی ها در قرن نوزده توانستند بنیاد و اساس تفکر ملیت و ملی گرایی را پایه ریزی کنند.هر یک از این ملت های اروپایی به نوعی ملت را تعریف میکنند که در تعریف ملت مسائل سیاسی نیز خالی از تاثیر نیست. برای مثال آلمان ها و اسلونی ها ملت رابا نژاد و زبان(ضرورت تاریخی) تعریف می کنند و یا فرانسوی ها آرزو و اراده (آزادی فردی) را و یا ایتالیا یی ها اراضی و زبان (جغرافی و تاریخ) را عامل به وجود آمدن و وارد صحنه شدن ملت ها می دانند. ذاتا و فطرتا وطن دوستی و ملت دوستی در نوع بشر موجود می باشد و همین نوع نگرش در بین اقوام است که بستر را برای به وجود آمدن ملت ها و افکار ملی گرایانه در آن قوم مهیا می کند. در هر حال ملیت گرایی نوع تکامل یافته و بسیار پیشرفته ی این نوع نگرش مطرح شده در فوق می باشد.
. بنا بر تعریفی که یوسف آقچورا اندیشمند بزرگ تاریخ ناسیونالیسم ترک در کتاب تاریخ ناسیونالیسم ترک (Türkçülüyün Tarixi) ارائه می دهد ملت گروهی از انسانهاست است که به غیر از زبان و نژاد مشترک، در وجدان اجتماعی نیز برابری و اشتراک داشته باشد. این تعریف تمام تعاریف فوق را نیز در یک جمع بندی ارائه می نماید و به گونه ای گسترده آن را تعریف می نماید. لیکن تعریفی که در منشور سازمان ملل متحد آمده است اینگونه بیان می شود : گروهی از مردم که دارای زبان و تاریخ و جغرافیای مشترک باشند در جرگه ی ملت ها قرار میگیرند.
طبق تعاریفی که ارائه شد به راحتی می توان دریافت که کشور مهندسی شده ی ایران امروزی کشوری کثیرالمله می باشد. ولی متاسفانه وقتی رضا شاه به حکومت رسید و بنای یک حکومت مدرن را گذاشت پروسه ملت سازی و دولت سازی برخلاف جامه سنتی باقی مانده از قاجاریه به انجام رسید. برای تحقق این امر بایستی مردمی که در کشور زندگی می کردند را به صورت یک ملت واحد تعریف می نمودند که این امر به خاطر وجود ملت هایی چون تورک و عرب و بلوچ که هر کدام از این ملت ها دنباله هایی وسیع در خارج از مرز های کشور داشتند کار را برای دولت شاه بی سواد آن زمان سخت می کرد. برای حل این مشکل اساسی کسانی چون محمود افشار و تیمورتاش وداور راه حلی ارائه کردند که از آن به عنوان "وحدت ملی" نام می بردند. در حقیقت این افراد به جای حل مشکل صورت مسئله آن را پاک کردند آنها می دانستند که نمی توانند ملت های بزرگی چون تورکها و عرب ها را به جای اقوام ایرانی قالب کنند بر صدد آمدند تا این ملت ها را به گونه ای تحقیر آمیز ، تفاله و باقی مانده ی جنگ های ایران و مغول و ایران و اعراب و و در قالب مهاجرانی که در صده های اخیر به ایران آمده اند معرفی کنند تا به این طریق بتوانند بر سیاست های پست شوونیستی خود مشروعیت بخشند. سیاست شوونیستی که با نام فریبنده وحدت ملی که در زیر لباس قانون پنهان می شد.
. تبعیض ها و تضییع ها بر اقوام و مذاهب موجود در کشور این سخنان را تصدیق می نماید. جایگاه ملت هایی چون عرب و تورک و بلوچ به برکت وجود یک رژیم آپارتاید ، شوونیستی و سانترالیستی به جایگاه قوم ایرانی کاهش یافته است ولی متاسفانه این ملتها حتی در جایگاه یک قوم نیز از حقوقی برخوردار نیستند. آیا غیر از این است که در نتیجه سیاستهای ریاکارانه استعمارگر پیر انگلستان که در مستعمره های خود زبان محلی را ممنوع و زبان انگلیسی را جایگزین می نمود امروز قسمت هایی از آفریقا، هندوستان و پاکستان نمی توانند از زیر سیطره زبان انگلیسی بیرون بیاییند و چه بلایی بدتر از آن که ملتی زبان خود را بر اثر استعمار از دست بدهد؟ و مگر نه این است که هم اکنون در آذربایجان اقتصادمان ، فرهنگمان ، ملیتمان به تاراج می رود و مگر نه اینست که در 84 سال گذشته استعمارگر شوونیسم توانسته مناطقی از جنوبی آذربایجان را قربانی گرفته و به شوونیسم ها و متکلمین آن بیافزاید.
بی تردید اگر ملت آذربایجان در این برهه از تاریخ بیدار نشود فردا دیگر آذربایجانی باقی نخواهد ماند. برای اثبات مستعمره بودن آذربایجان چه دلیلی محکتمر از اینکه نام مکان های تاریخی و شهرها و روستا ها را تغییر دهند؟ زمانی که عربها اسم خلیج فارس رو عوض میکنن وبه خلیج عربی تبدیل میکنن دادو بیداد شوونیسم ها بلند میشود و از تمام ملتهای ایران چون تورک بلوچ و... کمک میخواهند تا به این اسم گذاری اعتراض کنند ولی در حالی که اسامی شهر های آذربایجان عوض میشود هیچ آذربایجانی حق اعتراض ندارد. چرا قزوین، همدان، زنجان و اردبیل دیگر رسماً آذربایجان شمرده نمیشوند؟ چه لزومی دارد که دهاتی بی سواد ترک مجبور شود در دادگاه برای دفاع از خود فارسی صحبت کند؟ چه لزومی دارد فرزندان ما برنامه های تلویزیونی و رادیویی فارسی گوش کنند و ببینند در حالی که در خانواده به تورکی تکلم می شود؟
حقیقتا کودکان ترک آذربایجانی با تاریخ ملی تحریف نشده خود آشنایی پیدا می کنند؟ چقدر به موسیقی محلی خود گوش می کنند؟ اصلا نام آذربایجان را چند بار از رادیو و تلویزیون می شنود؟ چه کسی و در کجا به او یاد می دهد که آذربایجانی است؟ در کدام کشور دنیا ایالتی را به خاطر اینکه شهرهایش پیشرفت می کند جدا کرده و تکه تکه می کنند؟ این در حالی است که استان هایی چون اصفهان تاکنون تجزیه نشده اند آیا این به این خاطر است در آذربایجان بیش از اصفهان و شیراز سرمایه گذاری می شود و وضع تورک ها بهتر از فارس هاست؟ واقعا اگر چنین بود آیا آذربایجانی مجبور می شد برای پیدا کردن کار و در آمد جلای وطن کرده و در پس کوچه های تهران و اصفهان و شیراز و بندر عباس مورد تمسخر قرار گیرد؟ اگر تجزیه ی یک ایالت یا استان سیاست روش خوبی برای پیشرفت آن منطقه بود مطمئنا تا بحال اصفهان و شیراز و یزد هم بارها تقسیم شده بودند...
امروز آذربایجان وروشنفکرانش به خوبی از تاریخ درس گرفته اند و می دانند که تامین حقوق ملت تورک آذربایجان با همسویی با سیاست های مرکز و جریانهای سیاسی مرکزگرا غیر ممکن است. زیرا اتمسفری که با حکومت رضاشاه به جامعه ایران وارد شد هرگز اجازه ی داشتن حقوق برابر را به ساکنان نخواهد داد زیرا تخم نژاد پرستی و اینکه قوم خاصی از هر جهت از سایر اقوام برتری دارد را نمی توان به راحتی از بین برد . اینکه یک فارس شیرازی که تاکنون بلوچستان یا خوزستان را زیرمجموعه فرهنگ خود و مستملکه پنداشته است ناگهان به طرز تفکر برابری در تاریخ و فرهنگ و ادبیات با سایر ملت های ایران عادت کند کاری بس دشوار است. و این چنین است که آقای احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهور ایران در مصاحبه ی خود ملت های غیر فارس را خرده فرهنگ های ایران نام می برد. و یا اینکه آقای موسوی مانقورت و آقای خاتمی به عنوان رهبران جنبش اصلاح طلبی ایران، یکی بزرگترین اهانتها را به ملت بزرگ تورک کرده و به ملت 30 میلیونی تورک می خندد ودیگری بدون هیچ عکس العملی نظاره گر می ماند. نبایستی فراموش کنیم که نه انحصارطلبی اسلامی، نه اصلاح طلبی اسلامی، نه رئفورمیسم سکولار تهران محور و نه حتی نسخه هایی همچون دموکراسی تحت کنترل و یا فدرالیسم این چنانی و یا آنچنانی چاره ملت آذربایجان نمی باشند.
وسلام
